ماهواره مصنوعی یا قمر مصنوعی یک شیء ساخته دست بشر است که به طور پیوسته و بدون وقفه در فضا به دور زمین یا بعضی از اجسام دیگر می گردد. بیشتر ماهواره های مصنوعی به دور زمین می گردند. انسان ها آنها را برای مطالعه جهان، پیش بینی وضعیت آب و هوایی، انتقال مکالمات تلفنی روی اقیانوس ها، کمک به ناوبری (تعیین مسیر کشتی ها و هواپیماها)، آگاهی از وضعیت محصولات کشاورزی و منابع دیگر و حمایت از فعالیت های نظامی مورد استفاده قرار می دهند.
ماهواره های مصنوعی علاوه بر زمین می توانند به دور مدارهای ماه، خورشید، سیارک ها و سیارات ناهید، مریخ و مشتری بگردند. به طورکلی چنین ماهواره هایی اطلاعاتی درباره اجرامی که به دورشان می گردند جمع آوری می کنند.
فضاپیماهایی که در مدار هدایت می شوند مثل کپسول های فضایی، شاتل های فضایی و ایستگاه های فضایی هم ماهواره های مصنوعی به حساب می آیند. همچنین زباله های فضایی (قطعاتی مثل تقویت کننده های سوخته موشک و مخزن های خالی سوخت که روی زمین نیفتاده اند و همچنان در مدارها در حال گردشند هم جزو ماهواره های مصنوعی به حساب می آیند. البته ما در این مطلب درباره این نوع ماهواره های مصنوعی صحبت نمی کنیم. بلکه بحث ما درباره همان ماهواره هایی است که نزد همه شناخته شده است.
ماهواره های مصنوعی با ماهواره های طبیعی متفاوتند. ماهواره های طبیعی اشیایی طبیعی هستند که به دور یک سیاره می گردند. به عنوان مثال ماه زمین یک ماهواره طبیعی است.
اتحاد جماهیر شوروی اولین ماهواره مصنوعی، یعنی اسپوتنیک 1 را در سال 1957 پرتاب کرد. پس از آن ایالات متحده و چهار کشور توسعه یافته دیگر هم ماهواره هایی پرتاب و از آنها بهره برداری کردند. امروزه حدود 3000 ماهواره مفید و 6000 قطعه زباله فضایی به گرد زمین می گردد.

تاریخچه

در سال 1955 ایالات متحده و اتحاد شوروی نقشه هایی را برای پرتاب ماهواره های مصنوعی اعلام کردند. در سال 1957 اتحاد شوروی اسپوتنیک1 را پرتاب کرد که اولین ماهواره مصنوعی بود. هر 96 دقیقه یک بار می چرخید و علایم رادیویی را منتقل می کرد که می توانست به زمین برسد. در همان سال شوروی دومین ماهواره اش اسپوتنیک2 را پرتاب کرد. این ماهواره سگی به نام لالیکا را به عنوان اولین حیوان به فضا فرستاد. ایالات متحده هم اولین ماهواره اش اکسپلورر1 را در 1958 و دومی ونگارد1 را در 1958 پرتاب کرد.
منبع: